Bị bỏng, hay bỏng nhiệt là điều thường hay diễn ra ở các loài bò sát (và cả lưỡng cư). Không dễ gì tìm ra được lý do vì sao những con vật này bị bỏng. Bản thân bò sát không cảm nhận được thương tích do nhiệt. Chính vì thế chúng thường dễ bị bỏng hơn nhiều loài vật khác. Mục đích của bài viết này là nêu lên nguyên nhân gây bỏng cụ thể. Và làm thế nào để có thể điều trị.
Bò sát bị bỏng do đâu?
Do các loài bò sát và lưỡng cư phản ứng khá chậm chạp. Cho nên sẽ không có gì lạ nếu chúng bị bỏng mà không có biểu hiện gì trong vài ngày. Điều này càng đúng với mức độ bỏng nhẹ.
Nắm được điều này là yếu tố cực kỳ then chốt. Vì bỏng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không sớm phát hiện và điều trị đúng cách. Để có thể điều trị bỏng đúng cách, điều quan trọng là phải hiểu nguyên nhân gây bỏng. Và cách phân biệt chúng trong giai đoạn ban đầu.
Phương pháp tạo nhiệt trong chuồng bò sát
Có ba cách để có thể cung cấp nhiệt, làm ấm cho bò sát:
- Nhiệt bức xạ: Bò sát hấp thụ bức xạ điện từ từ mặt trời hoặc nguồn nhiệt (đèn sưởi).
- Nhiệt đối lưu: Có không khí hoặc nước ấm chảy ngang qua động vật (máy sưởi, sưởi nước).
- Nhiệt dẫn điện: Ví dụ như ngồi trên một vị trí như trạng đá sưởi, pad nhiệt,… Nó hoạt động như một nguồn điện dẫn nhiệt, truyền hơi ấm vào động vật nằm trên nó.
Loại nguồn nhiệt tốt nhất cho bò sát nuôi nhốt phụ thuộc vào loài vật bạn nuôi. Chẳng hạn như một chiếc đá sưởi sẽ không phù hợp với một con bò sát lớn. Chúng thích hợp với tỏa nhiệt hoặc nhiệt đối lưu hơn.
Tại sao bò sát bị bỏng?
Trong ba loại truyền nhiệt trên, hai loại nhiệt gây thương tích nhiều nhất là nhiệt bức xạ và nhiệt dẫn. Như đá sưởi là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến rất nhiều chấn thương do nhiệt ở bò sát.
Nhiệt thường phân bố không đều trên bề mặt đá. Dẫn đến các điểm nóng có thể đạt đến nhiệt độ đủ bỏng nếu tiếp xúc trực tiếp. Kéo dài qua vảy sẽ làm khô thịt của bất cứ động vật nào ngồi trên đó. Chưa kể đến việc các thiết bị cung cấp nhiệt này rất dễ bị chập. Trong trường hợp xấu nhất thì có thể dẫn đến hỏa hoạn.
Đèn nhiệt cũng có thể là nguyên nhân của nhiều chấn thương nhiệt do bức xạ. Do tiếp xúc quá lâu hoặc quá gần (không chạm vào trực tiếp) bộ phận làm nóng.
Bên cạnh bỏng nhiệt, các loại bỏng ở bò sát còn gây ra bởi điện, hóa chất và phóng xạ. Bỏng điện (không thường xảy ra) có thể do bò sát cấn vào đường dây dẫn điện nối trực tiếp từ trong bể vào ổ điện.
Bỏng hóa học gây ra bởi axit hoặc kiềm mạnh. Chẳng hạn như bạn sát trùng chuồng bằng chất tất trắng tinh khiết. Đây không phải là trường hợp thường xuyên nhưng cũng có xảy ra. Đặc biệt là khi hóa chất bị đổ hoặc không rửa thật sạch sau khi vệ sinh chuồng.
Bỏng phóng xạ ở các loài bò sát là cực kỳ kiếm. Chúng thường liên quan đến các trường hợp xạ trị điều trị một số bệnh ung thư cho chúng.
Bò sát có phản xạ gì khi bị bỏng không?
Đáp án là không! Nếu bạn chạm tay vào viên đá sưởi đang rất nóng. Bạn chắc chắn phải rụt tay ngay lại. Ngay cả trẻ em và động vật có vú cũng thể hiện phản ứng này. Khi đó, có một câu hỏi được đặt ra: Tại sao những con bò sát nằm trên tảng đá nóng như vậy, chúng lại không lập tức nhảy ra?
Không có gì lạ nếu bạn thấy một con rắn cuộn tròn quanh một bóng đèn trên nóc chuồng. Vì nó bị thu hút bởi sự ấm áp mà ánh sáng phát ra. Thế nhưng sau đó nó lại không hề cảm giác gì khi đèn nóng và bị bỏng. Lý do là vì hệ thần kinh cảm nhận nhiệt và các giác quan cảm nhận đau là khác nhau.
Trong tự nhiên, các giác quan cảm nhận cơn đau không phát triển. Vì bò sát và lưỡng cư thường không tiếp xúc với các vật thể nóng trong tự nhiên. Do đó, theo tiến hóa thì chúng sẽ hoàn toàn không có phản xạ với những cơn đau bỏng.
Một phần khác là vì chúng không “lý trí” theo cách mà con người và động vật có vú làm. Kể cả có cảm nhận được cơn đau. Thì chúng cũng không cho rằng đó là do vật mà chúng chạm vào gây nên. Do đó, chúng thậm chí chẳng nhận ra rằng chỉ cần mình dịch chuyển ra thì cơn đau sẽ dịu bớt.
Vì vậy, có rất nhiều lý do gây bỏng mà bạn có thể khó xác định được. Cho nên cách tốt nhất là bạn cần hạn chế tối đa nguy cơ khiến cho bò sát của bạn bị bỏng.
Phân loại mức độ bỏng ở bò sát
Bỏng được phân loại theo loại bỏng và theo mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Hiểu được bản chất của vết bỏng sẽ giúp bạn đánh giá mức độ xử lý cần thiết. Trường hợp nào nên điều trị y tế. Như nào thì có thể điều trị tại nhà.
Mức độ nghiêm trọng của bỏng có thể liên quan đến một số yếu tố. Trong đó nhiệt độ của nguồn nhiệt đóng vai trò quan trọng. Hơn nữa, thời gian tiếp xúc cũng ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của vết thương.
Ngoài ra, đặc tính dẫn nhiệt của vật liệu chạm vào cũng quyết định mức độ nghiêm trọng của vết bỏng. Chạm vào một miếng kim loại nóng sẽ bỏng nặng hơn so với một miếng gỗ cùng nhiệt độ. Độ ẩm dường như cũng làm tăng độ dẫn, gia tăng chấn thương nhiệt.
Bò sát bị bỏng độ 1
Chỉ ở mức gây ra những vết thương bề mặt. Hoặc một phần độ dày liên quan đến lớp biểu bì (lớp da bên ngoài). Những vết bỏng này cũng khá là đau đớn. Tương tự như thiệt hại lông, đỏ da, có mụn nước ở động vật có vú.
Nhưng ở bò sát và lưỡng cư thì người ta hiếm khi thấy mụn nước. Mặc dù điều này đôi khi cũng có thể xảy ra. Thỉnh thoảng cũng sẽ nghe thấy tiếng tróc vảy. Điều này tùy thuộc vào mức độ bong tróc.
Thỉnh thoảng người ta cũng thấy da bị đỏ và những vệt trông như vết bầm dưới vảy. Đặc biệt là ở vảy trắng, nhợt nhạt hoặc trong suốt. Ở lưỡng cư, đây có thể là những vết thương tương đối nghiêm trọng và cần điều trị thích hợp.
Mức độ bỏng này ở bò sát thường dễ lành và hiếm khi để lại sẹo.
Bò sát bị bỏng độ 2
Mức bỏng này sẽ tổn thương độ dày sâu hơn một phần. Và phá hủy hoàn toàn lớp biểu bì và gây tổn thương lớp hạ bì bên dưới (lớp trong, lớp sâu). Ở động vật lưỡng cư, đây là những vết thương nghiêm trọng. Và càng trở nên nguy hiểm hơn (đến mức tử vong) nếu không được điều trị ngay lập tức và hoàn toàn.
Trong khi ở bò sát, bạn sẽ nhận thấy những dấu hiệu phồng rộp, rỉ máu và huyết thanh từ vị trí bị bỏng. Có nhiều vết bầm tím và đổi màu của mô. Chấn thương này sẽ tạo thành lớp như lớp vảy quanh vùng bị bỏng.
Bò sát bị bỏng độ 3
Bỏng toàn bộ da, toàn bộ độ dày của da bị phá hủy. Loại bỏng này thực sự không đau vì các dây thần kinh đau đều bị phá hủy. Các mô da bị thay bởi một màu trắng hoặc một màu đen. Bỏng độ 3 nghiêm trọng gấp 4 lần bỏng độ 2 khi so sánh cùng kích thước bị bỏng. Đối với lưỡng cư, khả năng tử vong là rất cao.
Bò sát bị bỏng độ 4
Bỏng độ 4 là ở cấp độ để hình dung việc bỏng độ 3 nhưng không chỉ dừng ở da. Mà còn là toàn bộ độ dày của da và các mô bên dưới như cơ và xương.
Điều trị cho bò sát bị bỏng ở các mức độ khác nhau
Bỏng nhẹ thường chỉ cần tự sơ cứu là được. Tuy nhiên, bỏng nặng sẽ cần phải được chăm sóc y tế. Thậm chí đưa vào nhập viện một thời gian. Nhằm giảm đau đớn, kiểm soát nhiễm trùng và điều trị shock.
Bò sát bị bỏng độ 1
Trừ khi ảnh hưởng lan rộng khắp cơ thể, còn đâu mức độ này hoàn toàn có thể điều trị tại nhà. Nếu như vết bỏng mới xảy ra gần đây. Hãy sử dụng nước lạnh để rửa, ngâm hoặc làm đông lại vết bỏng (không dùng nước đá).
Thực hiện điều này không quá hai mươi phút. Sẽ giúp làm giảm sưng và đau cho khu vực bị ảnh hưởng. Tuyệt đối đừng chườm đá vào da vì điều đó có thể gây châm chích. Và tổn thương đóng băng các mô lại.
Nếu có mụn nước, đừng làm vỡ nó! Làm như vậy thì làm giảm hàng rào tự nhiên giúp chống lại nhiễm trùng của cơ thể. Hãy để mụn nước tự lành hoặc tự vỡ.
Nhiễm trùng là một biến chứng phổ biến và có khả năng nghiêm trọng. Khi da bị tổn thương, đặc biệt là khi mụn nước vỡ. Hãy luôn chú ý giữ cho môi trường xung quanh càng sạch càng tốt. Nghiên cứu thêm về vệ sinh cho chuồng bò sát trong bài viết này.
Nếu có lớp da bị tổn thương tại vị trí bị bỏng. Cách tốt nhất là bạn nên làm sạch nhẹ nhàng rồi quấn băng vị trí đó lại. Có thể sử dụng quần áo sạch, khăn trắng hay cuộn băng sát trùng. Nhưng điều này sẽ khá khó khăn nếu như vết bỏng nằm ở mặt dưới.
Trong trường hợp vết bỏng khá rộng, khuyến khích bạn nên dùng bể thủy tinh hoặc lót tấm Plexiglas ở dưới. Mà không cần cho bất cứ chất nền nào vào. Mặc dù nó không đáp ứng được yêu cầu tự nhiên. Nhưng tại thời điểm này nó an toàn và dễ làm sạch.
Bò sát bị bỏng từ độ 2 trở lên
Khi bò sát bị bỏng từ mức độ 2 trở nên, khả năng cao bạn phải điều trị thú y. Nếu ở mức độ 2, trước hết bạn có thể làm sạch vết thương và lấy những mảnh vụn da. Dùng kem bôi tại chỗ Silver sulfadiazine. Nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng tại vị trí bỏng. Bên cạnh đó, bạn có thể dùng kháng sinh uống như cephalexin (20 mg/ngày).
Để có thể điều trị hiệu quả, tốt nhất bạn nên tham khảo chỉ dẫn của bác sĩ thú y. Hoặc trực tiếp đem đến cơ sở khám chữa bệnh.
Ở mức độ 2, bác sĩ có thể tiêm kháng sinh, tiêm chất lỏng, tiêm tĩnh mạch. Tìm cách chống lại shock và mất nước do bỏng. Giúp bạn làm sạch vết bỏng và thay băng hàng ngày. Sẽ mất đến vài tuần, thậm chí vài tháng để có thể khỏi hoàn toàn.
Một khi bò sát bị bỏng nghiêm trọng ở mức độ 3 – 4. Không còn cách nào khác, bạn nên ngay lập tức đưa đến các cơ sở khám chữa bệnh cho thú y. Để các bác sĩ thú y thực hiện các biện pháp điều trị chuyên sâu. Cần hành động càng nhanh càng tốt trong ngày, không nên để kéo dài.
Điều quan trọng nhất khi đối phó với tình trạng bị bỏng ở bò sát. Đó là phải siêng năng, sạch sẽ và cực kỳ kiên nhẫn!
Bài viết liên quan: Những lưu ý khi bò sát lột da
