Bệnh thể vùi ở rắn cảnh

Bệnh thể vùi ở rắn (IBD) là một bệnh truyền nhiễm có thể gây tử vong được mô tả cách đây vài thập kỷ. IBD được chuẩn đoán là do một loại virus gây ra, thường là ở Trăn Siết Mồi và họ Trăn.. Không có phương pháp điều trị hoặc vắc-xin có sẵn để chữa bệnh này.

Tìm hiểu về bệnh thể vùi ở rắn

IBD lần đầu tiên được xác định là vào giữa những năm 1970. Được cho là do một loại retrovirus gây lên. Bệnh đã được tìm thấy trong rất nhiều nơi sưu tập rắn quy mô lớn ở Châu Âu, Châu Phi, Hoa Kỳ và gần đây là Úc. Một số trường hợp IBD gần đây đã được chuẩn đoán ở Ý và Quần đảo Canary.

Rắn nuôi dễ mang virus ngay từ ở tự nhiên hoặc từ các cơ sở chăn nuôi và buôn bán. Bởi vì khi chúng ở các cơ sở chăn nuôi, sẽ phải sống cùng các loài khác nhau. Cũng như thường xuyên sẽ có những con mới được đưa vào cửa hàng. Nên nếu cơ sở kiểm dịch bệnh kém thì nguy cơ mắc IBD cao hơn.

Các nhà nghiên cứu về bò sát chưa tìm ra nguyên do chính xác vì sao rắn bị nhiễm IBD. Có thể là virus truyền nhiễm từ bọ ve, nhưng đó chỉ là vật chủ trung gian truyền bệnh. Trong lịch sử, các nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân cao nhất là do một loại retrovirus. Gần đây có bằng chứng cho rằng bắt nguồn từ một loại arena virus mới.

Mặc dù không biết chính xác IBD được truyền đến rắn bằng cách nào. Nhưng bệnh này lây lan nhanh chóng giữa các động vật cùng nuôi nhốt. Đặc biệt là trong môi trường nuôi nhốt còn có sự xuất hiện của bọ ve.

Dấu hiệu mắc bệnh thể vùi ở rắn

Những con rắn bị ảnh hưởng bởi bệnh này thường dễ chết vì nhiễm trùng thứ cấp. Chẳng hạn như vi khuẩn (salmonellosis), nấm (aspergillosis), protozoal (amip) và nhiễm trùng máu do hệ thống miễn dịch suy yếu. Những loại nhiễm trùng này gây ra các bệnh về não, phổi, gan, dạ dày, ruột, xương và ung thư máu. Đây có lẽ là hậu quả của việc ức chế miễn dịch.

Với họ Trăn, chúng sẽ có nhiều biểu hiện bệnh khác nhau. Nhưng thường chết nhanh chóng trong vài tuần hoặc vài tháng. Hoặc trông chúng có thể đang rất khỏe, nhưng thực sự là một vật muôi mang bệnh truyền nhiễm. Còn họ Trăn thường là hay xuất hiện các dấu hiệu về thần kinh.

Dấu hiệu lâm sàng chính của IBD chính là các triệu chứng thần kinh trung ương (não). Như lắc đầu, kích thước co dãn đồng tử không đều. Co thắt cơ khiến cho đầu dựng đứng lên trên, hay đôi khi thường được gọi là “ngắm trời sao”. Tham khảo thêm ở bài viết về chứng co giật ở rắn nuôi.

Ngoài ra thì trào ngược thức ăn, chán ăn hay thèm ăn cũng là một biểu hiện thường thấy. Cũng kèm theo nhiều dấu hiệu khác nhau trên cơ thể. Bao gồm sưng miệng, tình trạng cơ thể kém, các bệnh ngoài da. Hoặc khó thở, thờ ở, ít hoạt động, mất khả năng định hướng và táo bón.

Nếu con rắn của bạn không bị thương bên trong hay chấn thương nào khác bên ngoài. Vậy thì tất cả những triệu chứng khác đều có thể hướng đến IBD. Bạn nên mô tả chứng bệnh với bác sĩ thú y. Có thể cần chụp X-quang để đánh giá cơ quan nội tạng. Hoặc có thể sẽ lấy mẫu máu để xét nghiệm. Nhưng cần phải tìm đến bác sĩ thú y chuyên nghiệp về bò sát. Không phải bác sĩ nào cũng có kinh nghiệm chuẩn đoán bệnh IBD.

Các loài rắn bị ảnh hưởng bởi bệnh thể vùi

IBD được biết đến là hay ảnh hưởng tới họ Trăn Siết Mồi (Trăn Boa hay còn gọi là Trăn Nam Mỹ) và họ Trăn. Các Trăn Siết Mồi bao gồm Trăn Boa Thông Thường  họ Trăn Xiết Mồi (Boa constrictor), Trăn Xanh Nam Mỹ (Eunectes murinus), Trăn Boa Haitian (Epicrates striatus), Trăn Boa Cây Chuông (Corallus annulatus), Rắn Cây Amazon (Corallus hortulanus).

Các họ Trăn bao gồm Trăn Miến Điện (Python molurus), Trăn Gấm (Malapython Reticulatus), Trăn Bóng (Python regius), Trăn Úc (Morelia spilota variegata và Morelia spilota spilota).

Một số triệu chứng tương tự cũng sẽ có thể xảy ra ở một số loài rắn đặc biệt. Ví dụ như Rắn Vua California (Lampropeltis getula), Rắn Ngô (Pantherophis guttata). Và trong họ Rắn Lục như Rắn Lục Cây Cọ (Botriechis marchi).

Có thể nói là rất nhiều loài rắn được chuẩn đoán đã mắc IBD. Nên không loại trừ khả năng tất cả các loài rắn đều có thể nhiễm IBD. Nhiễm bệnh này dường như không phân biệt tuổi tác hay giới tính của rắn.

Các biện pháp khắc phục khi rắn bị bệnh thể vùi

Điều trị bệnh thể vùi cho rắn không hiệu quả bởi vì bệnh này gây tử vong rất cao. Phần lớn những con rắn được phát hiện ra bệnh IBD đều phải lựa chọn an tử cho chúng. Sau đó tiến hành khám nghiệm tử thi.

Có một số trường hợp, những người lai tạo rắn sẽ cố gắng hỗ trợ điều trị cho rắn. Bằng cách truyền dịch, kháng sinh và ép rắn ăn. Nhưng điều này cũng gần như không có ích gì cả. Họ sẽ tiêm cho rắn một liều thuốc. 

Trước giờ chưa có loài rắn nào có thể chống lại căn bệnh IBD. Bạn chỉ có thể rắn của bạn đến gặp bác sĩ thú y. Để cái chết có thể nhẹ nhàng đến với vật nuôi của bạn.

Mặc dù gần đây có một số nghiên cứu chỉ ra rằng có một số loài rắn có khả năng tự chữa khỏi IBD. Nhưng điều này còn cần phải nhiều bằng chứng hơn để xác nhận.

Biện pháp phòng ngừa

Mục tiêu hướng tới chính là không cho phép bệnh xâm nhập vào bộ sưu tập rắn của bạn. Vậy nên theo dõi tình hình trong thời gian đầu mới đưa về rất quan trọng. Tất cả những con rắn đưa về cần được xét nghiệm Reptarenavirus bằng phương pháp PCR. Có điều, vẫn có trường hợp xét nghiệm rắn không bị IBD nhưng thực chất là chúng đang có bệnh.